อุปกิเลส 16

เครื่องเศร้าหมอง อีกนัยหนึ่ง มีชื่อว่า อุปกิเลส มีจำนวน ๑๖ คือ

๑. อภิชฌาวิสมโลภะ เพ่งเล็งอยากได้ของเขา กิเลสตระกูล โลภะ

๒. โทสะ ร้ายกาจ ทำลาย กิเลสตระกูล โทสะ

๓. โกธะ โกรธ เดือดดาล กิเลสตระกูล โทสะ

๔. อุปนาหะ ผูกโกรธไว้ กิเลสตระกูล โทสะ

๕. มักขะ ลบหลู่คุณท่าน กิเลสตระกูล โมหะ

๖. ปลาสะ ตีเสมอ ยกตนเทียมท่าน กิเลสตระกูล โมหะ

๗. อิสสา ริษยา กิเลสตระกูล โมหะ

๘. มัจฉริยะ ตระหนี่ กิเลสตระกูล โลภะ

๙. มายา มารยา เจ้าเล่ห์ กิเลสตระกูล โลภะ

๑๐. สาเถยยะ โอ้อวด กิเลสตระกูล โมหะ

๑๑. ถัมภะ หัวดื้อ กิเลสตระกูล โมหะ

๑๒. สารัมภะ แข่งดี กิเลสตระกูล โมหะ

๑๓. มานะ ถือตัว กิเลสตระกูล โมหะ

๑๔. อติมานะ ดูหมิ่นท่าน กิเลสตระกูล โมหะ

๑๕. มทะ มัวเมา กิเลสตระกูล โมหะ

๑๖. ปมาทะ เลินเล่อ กิเลสตระกูล โมหะ